ایران، سرزمین تاریخ و فرهنگ غنی است که در گوشه و کنار آن، آثار بسیاری از شخصیت‌های برجسته تاریخ ایران یافت می‌شود. یکی از این شخصیت‌ها که به عنوان بنیان‌گذار یکی از سلسله‌های تاریخی ایران شناخته می‌شود، یعقوب لیث صفاری است.
در قلب دو شهر تاریخی ایران، مجسمه‌ای از این شخصیت بزرگ به یادگار مانده است که نه تنها جاذبه‌ای گردشگری برای علاقه‌مندان به تاریخ است، بلکه نمادی از افتخار و عظمت تاریخ ایران به شمار می‌آید. همراه تریپ تودی باشید تا در خصوص اینکه مجسمه یعقوب لیث صفاری در کدام شهر کشورمان قرار دارد، توضیحاتی ارائه دهیم.
مجسمه یعقوب لیث کجاست؟
در دو شهر از کشور یعنی دزفول و زابل، نام و یاد این شخصیت تاریخی برجسته با نصب مجسمه‌هایی در ورودی شهرها به شکلی نمادین گرامی داشته شده است
مجسمه در ورودی دزفول (استان خوزستان)
محل نصب و هنرمند
در ورودی شهر دزفول، در بلواری معروف نزدیک به آرامگاه احتمالی یعقوب لیث صفاری در منطقه جندی‌شاپور، مجسمه بزرگی به تصویر یعقوب بر اسب نصب شده. این اثر را ابوالحسن صدیقی، پدر مجسمه‌سازی ایران، در سال ۱۳۵۶–۱۳۶۵ خلق کرده است.
ویژگی‌های هنری و مادی
مجسمه از جنس برنز یا سنگ ساخته شده و توانایی نمایش پویایی و اقتدار سوارکاری را دارد. در برخی منابع از برنز و در برخی دیگر از سنگ یاد شده، اما همه به تأثیرگذاری بصری و اندازه بزرگ آن اشاره دارند.
مجسمه و آرامگاه
آرامگاه یعقوب لیث، واقع در روستای اسلام‌آباد یا شاه‌آباد در نزدیکی دزفول (حدود ۱۰ تا ۱۲ کیلومتر فاصله)، به‌عنوان محل مدفون شدن وی شناخته می‌شود. بنا متعلق به دوره سلجوقی تا قاجار بوده و بارها مرمت شده. همین موضوع باعث شده که نصب مجسمه در ورودی شهر جنبه سمبولیکِ ایجاد پل میان تاریخ و یادبود زنده شود.
اهمیت محلی و گردشگری
- ثبت در فهرست آثار ملی تحت شماره ۲۵۵۰
- نماد وحدت بین تاریخ باستانی (جندی‌شاپور) و شهر معاصر
- مقصد محبوب بازدیدکنندگان، موزه‌ها و طبیعت اطراف
- بازدید رایگان، نیاز به حداقل ۱–۲ ساعت برای بازدید کامل
مجسمه در ورودی زابل (استان سیستان و بلوچستان)
نصب و ثبت ملی
در میدان مرکزی زابل، مجسمه برنزی عظیمی از یعقوب سوار بر اسب نصب شده که طراحی و ساخت آن نیز اثری از ابوالحسن صدیقی است. این مجسمه در حدود سال‌های ۱۳۷۰–۷۱ نصب و چندی پیش در خرداد ۱۴۰۴ به‌صورت رسمی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
ابعاد و مشخصات
اثر به طول ۴.۸۲ متر، عرض ۱.۹۷ متر و ارتفاع ۵.۳۵ متر است و حدود ۱۴ تن وزن دارد. این اندازه و وزن چشمگیر، حضور قدرتمند یعقوب را در میدان مرکزی شهر القا می‌کند.
نمادین بودن هنری و فرهنگی
- نماد هویت سیستان و بلوچ
- تأکید مجدد بر نقش یعقوب صفاری در زنده‌کردن زبان فارسی، رهایی از سلطه عباسی‌ها و احیای استقلال ملت
- یادآور سلسله صفاریان که در سیستان قدرت یافتند و تقریباً سراسر ایران را تحت تأثیر خود قرار دادند
مقایسه و اهمیت دو مجسمه
| ویژگی | دزفول | زابل |
|---|---|---|
| زمان نصب | ۱۳۵۶–۶۵ (دوره پهلوی دوم) | ۱۳۷۰–۷۱ |
| مواد سازنده | برنز یا سنگ | برنز |
| سبک هنری | سوار بر اسب، فیگوراتیو | مشابه |
| ثبت ملی | آرامگاه ثبت ملی، مجسمه سمبلیک | اثر ملی ثبت شده |
| ارتباط با تاریخ | حد فاصل دزفول – جندی‌شاپور | در قلب زادگاه سلسله صفاریان |
| هدف نصب | تأکید بر اتصال مکان دفن با شهر | تأکید بر جایگاه تاریخی و هویتی زابل |
هر دو مجسمه، با اختلاف وجهه، یاد خاطره فرمانروایی و میراث فرهنگی یعقوب لیث را زنده نگه می‌دارند. تفاوت مکانی و تاریخی باعث شده که هر یک تأثیر متفاوتی در مخاطب ایجاد کنند؛ دزفول یادآور بستر حیات و دفن است، و زابل هویت سرزمینی و ریشه‌های فرهنگی.
یعفوب لیث صفاری که بود؟
یعقوب لیث صفاری، بنیان‌گذار سلسله صفاریان، در سال 225 هجری قمری در روستای قرنین (سیستان) به دنیا آمد. او که در ابتدا آهنگری ساده بود، با تلاش و شجاعت خود توانست به یکی از فرماندهان بزرگ تاریخ ایران تبدیل شود.
یعقوب لیث در سال 247 هجری قمری حکومت خود را آغاز کرد و در مدت کوتاهی توانست بخش‌های وسیعی از ایران را تحت سلطه درآورد.
یکی از اقدامات مهم یعقوب لیث، حمایت از زبان فارسی بود. او دستور داد تا در دیوان‌های حکومتی و اداری، زبان فارسی به‌عنوان زبان رسمی مورد استفاده قرار گیرد و شاعران را تشویق کرد تا به فارسی شعر بگویند. این اقدامات او نقش بسزایی در حفظ و گسترش زبان فارسی در دوران پس از ورود اسلام به ایران داشت.
چرا این مجسمه‌ها اهمیت زیادی دارند؟
۱. یادآوری هویت ملی
یعقوب پس از حدود ۲۰۰ سال، زبان فارسی را زبان رسمی اعلام کرد. آثار یادمان مانند مجسمه، افزون بر بُعد هنری، بار هویتی قوی هم دارند.
۲. پیوند تاریخ و امروز
در دزفول، ارتفاع مجسمه در کنار آرامگاه واقعی مخیله تاریخ را زنده نگه می‌دارد. در زابل، مجسمه یادآور ظهور قدرت از دل سیستان است.
۳. جاذبه گردشگری
این یادمان‌ها جزو جاذبه‌های جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی به شمار می‌روند. ثبت رسمی آنها به حفاظت و معرفی بیشتر کمک کرده.
۴. ارزش هنری
آثار صدیقی، مربی و پیشاهنگ مجسمه‌سازی مدرن ایران، یکی از نخستین نمونه‌های مجسمه‌سازی فیگوراتیو در ایران هستند که از نظر تکنیکی و هنری اهمیت دارند.
راهنمای بازدید
دزفول
- مسیر: ورودی بلوار بعثت، نزدیک جاده دزفول–شوشتر
- مجسمه در کنار آرامگاه و مجموعه تاریخی واقع شده
- دسترسی رایگان، پارکینگ، سرویس بهداشتی
- زمان پیشنهادی: ۱ تا ۲ ساعت
- بهترین زمان بازدید: پاییز و زمستان به‌خاطر خنکی و شرایط مطلوب
- دیدنی‌های نزدیک: شهر باستانی جندی‌شاپور، پل قدیم، موزه آب، باغ، بازار قدیمی
زابل
- مسیر: میدان یعقوب لیث در مرکز شهر، اطراف میدان امکانات رفاهی وجود دارد
- استفاده رایگان، فضاهای شهری جذاب برای پیاده‌روی و خرید
- بهترین زمان: بهار تا پاییز (تابستان گرم سیستان)
- دیدنی‌های نزدیک: شهر سوخته، دریاچه هامون، قلعه رستم
سخن پایانی
حضور یعقوب لیث صفاری در قالب دو مجسمه بزرگ در دزفول و زابل، تصویر زنده هویتی است که از ژرفای تاریخ تا امروز امتداد دارد. دزفول، گره خورده با آرامگاه احتمالی وی و مسیر تاریخی، و زابل، پیوند خورده با زادگاه سلسله‌ای که نام ایران را برجسته کرد، هر کدام نقش قابل‌تأملی ایفا می‌کنند.
اگر قصد سفر به استان‌های خوزستان یا سیستان و بلوچستان دارید، حتماً بازدید از این مجسمه‌ها را در برنامه بگنجانید؛ به‌ویژه اگر علاقه‌مند به تاریخ، مجسمه‌سازی یا طبیعت‌گردی هستید.
6 پاسخ
درود بر شما درود بر رادمان پور ماهک درود بر زبان کهن پارسی
یعقوب لیث سیستانی میباشد
این مجسمه در ورودی شهرستان زابل مرکز سیستان میباشد درفلکه ومیدان رستم
این عکس دقیقا ورودی شهر زابل سیستانه
سلام.. این مجسمه که عکسش رو گذاشتین ورودی شهر ماست یعنی زابل یا سیستان … این برا دزفول نیست .. لطفا عکس رو عوض کنید
سلام با تشکر از نظر شما
محتوای مطلب به روزرسانی گردید.