طبس شهری تاریخی و کویری در استان خراسان جنوبی است که به‌عنوان بزرگ‌ترین شهرستان ایران شناخته می‌شود. این شهر به‌خاطر طبیعت بیابانی، تاریخ غنی و جاذبه‌های گردشگری منحصر‌به‌فردش، لقب «بهشت کویر» را گرفته است. اگر همیشه کنجکاو بودید که شهر طبس دقیقاً کجاست و چه دیدنی‌هایی دارد، این مقاله برای شماست.
طبس کجاست روی نقشه؟
طبس روی نقشه در مرکز ایران قرار گرفته؛ بین سه استان یزد، خراسان جنوبی و اصفهان.
این شهر در محدوده شمال غربی استان خراسان جنوبی واقع شده و مثل پلی، یزد را به مشهد وصل می‌کند.
اگر روی نقشه نگاه کنی:
- از سمت شرق، با فردوس و بشرویه هم‌مرز است.
- از سمت غرب به استان یزد و کویر لوت می‌رسد.
- فاصله‌اش تا مشهد حدود ۵۳۰ کیلومتر و تا یزد حدود ۳۶۰ کیلومتر است.
- مختصات جغرافیایی‌اش تقریباً ۳۳٫۶ درجه عرض شمالی و ۵۶٫۹ درجه طول شرقی است.
جاهای دیدنی طبس
اگر به دنبال سفری متفاوت هستید، دیدنی های طبس می‌تواند شما را شگفت‌زده کند. از طبیعت کویری تا باغ‌های تاریخی، این شهر همه‌چیز دارد و هر کدام از جاذبه‌هایش داستانی شنیدنی برای گفتن دارند.
باغ گلشن در مرکز شهر طبس قرار دارد و یکی از نمونه‌های شاخص باغ ایرانی در دل کویر است. این باغ در دوره زندیه، حدود قرن ۱۸ میلادی ساخته شد و با طراحی چهارباغ ایرانی و جوی‌های روان، فضایی بی‌نظیر در قلب کویر به وجود آورده است. آب باغ از قنات تأمین می‌شود و درختان سرو، نارنج و نخل در کنار حوضچه‌ها فضایی خنک و باطراوت به باغ داده‌اند. باغ گلشن در طول تاریخ به‌عنوان محلی برای استراحت حاکمان و سپس عموم مردم مورد استفاده قرار گرفته است. امروز گردشگران می‌توانند با پرداخت ورودی ناچیز وارد شوند و ساعت‌ها در مسیرهای سایه‌دار آن قدم بزنند. بازدید از باغ معمولاً در ساعات روز انجام می‌شود و شب‌ها درهای آن بسته است.
آستان مبارک حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) در مرکز شهر طبس و در نزدیکی باغ گلشن قرار دارد و یکی از مهم‌ترین اماکن زیارتی این منطقه به حساب می‌آید. نمای کاشی‌کاری آبی‌رنگ گنبد و مناره‌ها و همچنین مسیر ورودی پوشیده از نخل‌ها، کاملاً شاخصه همین مکان است.
چشمه مرتضی علی طبس
چشمه مرتضی علی در ۳۰ کیلومتری شرق طبس و در مسیر روستای خرو قرار دارد. این چشمه پدیده‌ای شگفت‌انگیز است زیرا آب سرد و گرم در بستر یک رودخانه در کنار هم جریان دارند. علت آن وجود گسل‌ها و مسیرهای زیرزمینی آب است که ترکیب دمایی منحصر‌به‌فردی ایجاد کرده‌اند. مردم محلی اینجا را برای آب‌تنی و تفریح می‌شناسند. مسیر دسترسی حدود یک ساعت پیاده‌روی در دل درهای زیباست و همین باعث شده تا تجربه رسیدن به چشمه بخشی از جذابیت سفر باشد. ورودی رسمی ندارد، اما در فصل‌های پرگردشگر بهتر است همراه تور یا راهنمای محلی بروید.
کال جنی طبس
کال جنی یا دره جن‌ها، در حدود ۳۵ کیلومتری شمال طبس قرار گرفته است. این دره از فرسایش آب در دل سنگ‌های رسوبی به وجود آمده و دیواره‌های بلند و تونل‌های طبیعی آن فضایی رازآلود پدید آورده‌اند. مردم بومی در گذشته این مکان را محل رفت‌وآمد جن‌ها می‌دانستند، به همین دلیل نام کال جنی روی آن مانده است. بافت خاص زمین‌شناسی، قوس‌ها و اشکال صخره‌ها باعث شده کال جنی یکی از محبوب‌ترین مقاصد طبیعت‌گردی باشد. بازدید از آن نیازمند کمی پیاده‌روی و تجهیزات ساده کوهنوردی است. ورودی رسمی ندارد و بهترین زمان بازدید صبح یا عصر است تا گرمای کویر کمتر باشد.
ژئوپارک طبس
ژئوپارک طبس، که بخشی از آن در فهرست یونسکو نیز مطرح شده، مجموعه‌ای از پدیده‌های زمین‌شناسی بی‌نظیر از جمله فسیل‌های میلیون‌ها ساله، چین‌خوردگی‌ها و سنگ‌های خاص است. این منطقه در حاشیه شهر طبس گسترده شده و بازدید از آن فرصتی برای آشنایی با تاریخ زمین است. تورهای علمی و آموزشی زیادی در اینجا برگزار می‌شود و گردشگران علاوه بر دیدن مناظر، می‌توانند با راهنمایان محلی اطلاعات تخصصی دریافت کنند. بازدید معمولاً رایگان است، اما برخی بخش‌ها ممکن است توسط تورها مدیریت شوند.
آبشار نمک طبس
آبشار نمک در نزدیکی طبس قرار دارد و از رسوبات نمکی تشکیل شده است. در واقع اینجا رودخانه‌ای شور وجود دارد که در طول سال‌ها باعث ایجاد دیواره‌ها و لایه‌های سفیدرنگ نمکی شده است. چشم‌انداز آن شبیه به آبشاری است که به جای آب، نمک در آن جریان دارد. گردشگران معمولاً برای عکاسی و تجربه فضایی متفاوت به اینجا می‌آیند. دسترسی ساده است و نیازی به پرداخت ورودی ندارد.
فاصله طبس تا مشهد
شهر طبس حدود ۵۳۰ کیلومتر با مشهد فاصله دارد و سفر با خودرو شخصی بین ۶ تا ۷ ساعت زمان می‌برد. مسیر جاده‌ای آن پر از چشم‌اندازهای کویری جذاب است. همچنین اتوبوس‌ها و قطارهای متعددی این دو شهر را به هم وصل می‌کنند که برای گردشگران گزینه‌ای راحت محسوب می‌شوند.
روستاهای معروف طبس
روستاهای اطراف طبس هر کدام مثل نگینی در دل کویر می‌درخشند؛ مکان‌هایی که ترکیب طبیعت شگفت‌انگیز، معماری سنتی و سبک زندگی بومی، سفری متفاوت و ناب برای گردشگران می‌سازند. در این روستاها می‌توان هم آرامش کویر را تجربه کرد و هم گرمای مهمان‌نوازی مردم محلی را چشید.
ازمیغان طبس
ازمیغان در ۳۰ کیلومتری شرق طبس واقع شده و یکی از شگفتی‌های کویر است؛ جایی که نخلستان‌های بلند در کنار شالیزارهای برنج قرار گرفته‌اند. ترکیب نخل و برنج در یک روستا کم‌نظیر است. گردشگران در اینجا می‌توانند علاوه بر دیدن مناظر طبیعی، از قایق‌سواری در رودخانه و گردش در کوچه‌باغ‌های روستا لذت ببرند.
اصفهک طبس
اصفهک در نزدیکی طبس قرار دارد و روستایی تاریخی با خانه‌های خشتی است. این روستا پس از زلزله سال ۱۳۵۷ ویران شد، اما بعدها بازسازی شد و اکنون به عنوان مقصدی گردشگری برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری سنتی مطرح است. اقامتگاه‌های بوم‌گردی زیادی در اصفهک فعال هستند و بازدیدکنندگان می‌توانند زندگی سنتی مردم کویر را تجربه کنند.
تون طبس کجاست؟
تون که امروزه به فردوس معروف است، در گذشته جزئی از شهرستان طبس محسوب می‌شد. این منطقه تاریخی در شمال خراسان جنوبی قرار دارد و آثار تاریخی چون حمام‌ها، آب‌انبارها و کاروانسراهای قدیمی را در خود جای داده است.
زغال سنگ طبس
طبس بزرگ‌ترین منبع زغال سنگ ایران را در خود جای داده است و یکی از قطب‌های مهم صنعتی کشور به حساب می‌آید. معادن زغال سنگ طبس از دهه‌های گذشته فعال بوده‌اند و امروز بخش عمده‌ای از نیاز صنایع فولاد و نیروگاه‌ها را تأمین می‌کنند. همین موضوع باعث شده است که طبس علاوه بر اهمیت گردشگری، نقشی اقتصادی و استراتژیک در ایران داشته باشد.
در دل کویر، جایی که شاید انتظار سرسبزی و حیات نداشته باشید، طبس با تمام زیبایی‌هایش ایستاده است. حتی در سفری به کویر خارتوران می‌توان بازتابی از شکوه و عظمت طبیعت ایران را حس کرد.
واقعه تاریخی طبس
یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخی طبس، ماجرای حمله نظامی آمریکا به ایران در سال ۱۳۵۹ (حادثه طبس) است. در جریان این عملیات که به «پنجه عقاب» معروف شد، نیروهای آمریکایی قصد داشتند با نفوذ به خاک ایران گروگان‌های خود را در تهران آزاد کنند. اما طوفان شن در صحرای طبس باعث نابودی هواپیماها و بالگردها شد و این عملیات ناکام ماند. این حادثه به‌عنوان یکی از رخدادهای مهم تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود و طبس را در سطح جهان مطرح کرد.
سخن پایانی
طبس شهری است که کویر و سرسبزی، تاریخ و طبیعت، صنعت و فرهنگ را یکجا در دل خود جای داده. سفر به طبس یعنی تجربه تضادهای شگفت‌انگیز ایران؛ جایی که هم می‌توان در کوچه‌های خشتی قدم زد و هم از چشمه‌های جوشان و باغ‌های سرسبز لذت برد.
