جهان پر از شگفتی‌های اقلیمی است که هر کدام داستان خاص خود را دارند. وقتی صحبت از سرما می‌شود، ذهنمان به سوی مناظر یخ‌زده، شهرهایی که نفس در آن‌ها یخ می‌بندد و نقاطی که انگار زمان در سرمایشان متوقف شده، می‌رود.
به‌عنوان یک ایرانی که عاشق کشف طبیعت و جغرافیای جهانم، همیشه کنجکاو بودم بدانم سردترین نقاط دنیا کجا هستند و آیا ایران هم جایی دارد که بتواند با این سرمای استخوان‌سوز رقابت کند؟
در این مقاله، به سراغ سردترین کشور، شهر و نقطه جهان می‌رویم و البته سری هم به سردترین شهرهای ایران می‌زنیم. اگر شما هم مثل من عاشق کشف این شگفتی‌های یخی هستید، با من همراه شوید تا این دنیای سرد را کاوش کنیم!
سردترین کشور جهان
وقتی صحبت از سرما می‌شود، اولین کشوری که به ذهن می‌رسد، روسیه است. این کشور به دلیل نزدیکی به قطب شمال، میانگین دمایی بسیار پایینی دارد. در برخی نقاط سیبری، دما در زمستان به راحتی به منفی ۶۰ یا حتی ۷۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
در میان کشورهای مسکونی، روسیه به دلیل گستردگی مناطق سردسیرش، عنوان سردترین کشور را از آن خود کرده است. کانادا و ایسلند هم با دماهای پایین و زمستان‌های طولانی، رقبای سرسختی هستند، اما سیبریِ روسیه با سرمای بی‌امانش در صدر قرار دارد.
سردترین شهر جهان کجاست؟
یاکوتسک پایتخت جمهوری ساخا در سیبریِ روسیه، بدون شک سردترین شهر مسکونی جهان است. این شهر با میانگین دمای سالانه حدود منفی ۸.۸ درجه سانتی‌گراد و زمستان‌هایی که دما گاهی به منفی ۶۴ درجه می‌رسد، لقب «یخدان زمین» را به خود اختصاص داده است.
این شهر با جمعیتی حدود ۳۳۶ هزار نفر، شهری پویا و زنده است که ساکنانش به زندگی در این سرمای طاقت‌فرسا عادت کرده‌اند. از ماشین‌هایی که باید ساعت‌ها گرم شوند تا لوله‌های آب که در زمین‌های یخ‌زده محافظت می‌شوند، یاکوتسک نمادی از استقامت انسان در برابر طبیعت است.
زندگی در یاکوتسک چگونه است؟
زندگی در یاکوتسک مثل زندگی در یک سیاره دیگر است! در زمستان، دمای هوا آن‌قدر پایین است که اگر عینک بزنید، ممکن است به پوست صورتتان بچسبد. بچه‌ها فقط در صورتی به مدرسه می‌روند که دما بالاتر از منفی ۵۵ درجه باشد!
ساکنان یاکوتسک برای گرم نگه داشتن خانه‌ها و ماشین‌هایشان باید همیشه آماده باشند. بازارهای روباز این شهر حتی در سرمای منفی ۵۰ درجه هم فعال‌اند و مردم با لباس‌های چندلایه و کلاه‌های خزدار در خیابان‌ها تردد می‌کنند.
اما چیزی که شگفت‌انگیز است، روحیه شاد و مقاوم مردم یاکوتسک است که با برگزاری جشنواره‌های زمستانی و حفظ سنت‌های محلی، زندگی را در این سرما رنگ و بویی خاص می‌دهند.
یاکوتسک در تابستان چه شرایطی دارد؟
شاید باورکردنی نباشد، اما یاکوتسک در تابستان کاملاً دگرگون می‌شود. در ماه‌های ژوئن و ژوئیه، دمای هوا گاهی به ۳۰ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد! این تغییر شدید دما (تا ۹۰ درجه تفاوت بین زمستان و تابستان) یاکوتسک را به یکی از عجیب‌ترین شهرهای جهان تبدیل کرده است.
در تابستان، مردم از طبیعت سرسبز اطراف شهر لذت می‌برند، به رودخانه لنا می‌روند و از آفتاب طولانی روزهای قطبی استفاده می‌کنند. این تضاد بین زمستان یخ‌زده و تابستان گرم، یاکوتسک را به مقصدی جذاب برای ماجراجویان تبدیل کرده است.
سردترین نقطه جهان کجاست؟
سردترین نقطه جهان، ایستگاه تحقیقاتی ووستوک در قلب قاره قطب جنوب است. این ایستگاه که توسط روسیه اداره می‌شود، در سال ۱۹۸۳ رکورد دمایی منفی ۸۹.۲ درجه سانتی‌گراد را ثبت کرد که تا امروز سردترین دمای ثبت‌شده روی زمین است.
این منطقه نه‌تنها به دلیل سرمای وحشتناکش، بلکه به دلیل ارتفاع زیاد (حدود ۳۵۰۰ متر از سطح دریا) و خشکی مطلق، شرایطی غیرقابل‌تحمل برای زندگی معمولی دارد. ووستوک جایی است که حتی فکر کردن به آن هم لرزه بر اندام می‌اندازد!
رکورد سردترین دمای جهان
رکورد سردترین دمای ثبت‌شده در جهان نیز، متعلق به ایستگاه ووستوک در قطب جنوب است. در ۲۱ ژوئیه ۱۹۸۳، دما در این ایستگاه به منفی ۸۹.۲ درجه سانتی‌گراد رسید! این دما تا امروز سردترین دمای ثبت‌شده روی زمین است.
سردترین شهر ایران
پایین‌ترین دمای ثبت‌شده در ایران، رکورد شگفت‌انگیز منفی ۴۶ درجه سانتی‌گراد است که در شهر بستان‌آباد، واقع در استان آذربایجان شرقی، به ثبت رسیده است. این دمای استخوان‌سوز، بستان‌آباد را به سردترین نقطه مسکونی ایران تبدیل کرده است.
بستان‌آباد، با موقعیت کوهستانی و قرارگیری در نزدیکی ارتفاعات سهند، زمستان‌هایی بسیار سرد و پربرف دارد که دمای آن گاهی از بسیاری از شهرهای سیبری هم پایین‌تر می‌رود.
اگرچه شهرهایی مثل شهرکرد و اردبیل هم به دلیل سرمایشان معروف‌اند، اما بستان‌آباد با این رکورد بی‌نظیر، عنوان سردترین شهر ایران را به خود اختصاص داده است.
سردترین شهرهای ایران به ترتیب
سردترین شهرهای ایران به دلیل موقعیت کوهستانی و ارتفاع زیاد، زمستان‌هایی بسیار سرد و پربرف دارند که گاهی با شهرهای یخ‌زده سیبری رقابت می‌کنند.
بر اساس دماهای ثبت‌شده و شرایط اقلیمی، سردترین شهرهای ایران به ترتیب عبارتند از:
شهرکرد (چهارمحال و بختیاری)؛ معروف به «بام ایران»، با دماهای زمستانی تا منفی ۲۰ درجه و تابستان‌های خنک.
اردبیل؛ با نزدیکی به سبلان، دماهای زیر منفی ۲۰ درجه و پیست اسکی آلوارس، مقصدی زمستانی محبوب است.
تبریز (آذربایجان شرقی)؛ با بادهای سرد و دمای گاهی زیر منفی ۱۵ درجه، یکی از سردترین کلان‌شهرهای ایران است.
همدان؛ با برف‌های سنگین و دمای تا منفی ۱۵ درجه، به‌ویژه در مناطق مرتفع مثل گنجنامه
سردترین شهر ایران در تابستان
در صدر این لیست، شهرکرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری، قرار دارد که به دلیل ارتفاع بیش از ۲۰۷۰ متری از سطح دریا، حتی در اوج تابستان دمایی بین ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد دارد. شب‌های خنک شهرکرد، معروف به «بام ایران»، آن را به مقصدی ایده‌آل برای سفرهای تابستانی تبدیل کرده است.
پس از شهرکرد، اردبیل در رتبه دوم قرار می‌گیرد. این شهر با موقعیت کوهستانی و نزدیکی به سبلان، تابستان‌هایی خنک با دمای میانگین ۱۵ تا ۲۰ درجه ارائه می‌دهد و جاذبه‌هایی مثل چشمه‌های آب گرم سرعین، آن را به گزینه‌ای محبوب برای گردشگران تبدیل کرده است.
جمع بندی
سفر به دنیای سرما، از سردترین کشور جهان، روسیه، تا سردترین شهر ایران، بستان‌آباد، درس بزرگی از تنوع اقلیمی و قدرت سازگاری انسان به ما می‌دهد.
یاکوتسک با زمستان‌های سخت و تابستان‌های گرم ۳۰ درجه، نشان داد که طبیعت چطور می‌تواند متضاد و شگفت‌انگیز باشد. ایستگاه ووستوک با رکورد سردترین دمای جهان، ما را به فکر محدودیت‌های زمین فرو برد.
در حالی که شهرهای خنک ایران مثل شهرکرد و اردبیل، به ما یادآوری کردند که حتی در گرمای تابستان، بهشتی خنک در انتظارمان است. این مقاله نه‌تنها سردترین نقاط جهان و ایران را معرفی کرد، بلکه نشان داد که هر منطقه، از سیبری تا زاگرس، با سرمایش داستانی برای گفتن دارد.
