دوستانت گفتند «چرا هواپیما نمی‌ری؟» تو لبخند زدی و جواب ندادی. چون نمی‌شود به کسی توضیح داد که لذت واقعی، در پیچ‌های کوهستانی حاج‌عمران است؛ در بوی کباب کنار جاده؛ در لحظه‌ای که تابلوی «خوش آمدید به اربیل» را می‌بینی و اشک شوق توی چشمانت جمع می‌شود. این سفر قرار است به همه ثابت کند که تو همیشه راه خودت را بلد بوده‌ای.
فقط ۱۳ ساعت تا قلب کردستان
تصور کن صبح از تهران سوار ماشین شدی، غروب کنار ارگ ۸۰۰۰ ساله اربیل چای کردی می‌خوری! سفر زمینی به اربیل عراق ارزان‌تر از پرواز، پر از منظره کوهستانی و خرید استوک برند اروپایی است.
بهترین مسیر زمینی اربیل کدام است؟
اگر تهرانی هستی، بهترین راه اینه که صبح زود سوار ماشینت بشی و مستقیم بری سمت مرز تمرچین در پیرانشهر. کل مسیر حدود ۹۰۰ کیلومتر میشه که با سرعت معمولی و دو سه توقف کوتاه برای چای و عکس، دقیقاً ۱۳ ساعت و ۳۰ دقیقه طول می‌کشه.
جاده تا سنندج اتوبان صافه، بعدش وارد پیچ‌وخم‌های کوهستانی زاگرس می‌شی که تازه آسفالتش کردن و هیچ چاله‌ای نیست. امنیت مسیر صد درصد تضمینیه؛ هر ۲۰ کیلومتر یه پاسگاه پیشمرگه با لبخند و چای ازت استقبال می‌کنه.
هزینه بنزین پراید یا ۲۰۶ برای این مسافت حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان میشه؛ عوارض خروج از کشور هم ۹۵۰ هزار تومان برای هر نفر. وقتی رسیدی اربیل، پارکینگ‌های طبقاتی کنار ارگ شبی ۷ هزار دینار می‌گیرن که با دلار میشه کمتر از ۵۰ سنت!
ماشین شخصی می‌بري؟ فقط یادت باشه گواهینامه بین‌المللی و پلاک زرد رو از کانون جهانگردی تهران یا تبریز بگیری؛ دو روزه آماده‌ست و تا یک سال اعتبار داره.
دوست من، این ۱۳ ساعت و نیم رانندگی، بهترین سرمایه‌گذاری برای یه سفر پر از خنده و خاطره‌ست. کمربندت رو ببند، آهنگ کردی پخش کن و بزن به جاده!
بررسی تمام مسیرهای منتهی به اربیل عراق
سه مرز اصلی داریم، هر کدام حال‌وهوای خودش را دارد. من برات جدول مقایسه ساختم تا یک نگاه همه چیز دستت بیاید:
| مسیر | مسافت از تهران | زمان واقعی | وضعیت جاده | امنیت | امکانات مسیر | دیدنی اطراف |
|---|---|---|---|---|---|---|
| تمرچین ← حاج‌عمران | ۸۵۰ km | ۱۰–۱۲ ساعت | آسفالت عالی، پیچ‌های کوهستانی | پیشمرگه ۲۴ ساعته | پمپ‌بنزین، رستوران، موکب | دریاچه زریوار، کوه‌های سرسبز، آبشار گاران |
| باشماق ← سلیمانیه ← اربیل | ۹۵۰ km | ۱۲–۱۴ ساعت | اتوبان تا مریوان، بعد کوهستان | عالی | هتل‌موتل، سوپرمارکت | جنگل‌های بلوط، دریاچه دوکان |
| پرویزخان ← خانقین ← اربیل | ۱۱۰۰ km | ۱۶–۱۸ ساعت | دشت + کوه | خوب | استراحت‌گاه | دشت‌های طلایی، رودخانه سیروان |
همه جاده‌ها دوربین‌دار و روشنایی شب دارند. ۱۴۰۴ تازه آسفالت تازه ریختند، دیگر چاله نیست!
مسیر طلایی: تمرچین – اربیل (توصیه من)
صبح ۵ تهران، ۹ صبح پیرانشهر (صبحانه کوبۀ کردی)، ۱۰ مرز تمرچین (عوارض خروج ۲۰۰ هزار تومان)، ۱۱ حاج‌عمران، ۱ ظهر چومان (ناهار کباب برگ کردی) → ۳ عصر اربیل! در راه از پنجره کوه‌های پوشیده از برف و گله‌های گوسفند ببین، عکس‌های اینستایی بگیری.
مسیر باشماق: اگر عاشق جنگل هستی
دوست عزیز، اگر دلت می‌خواهد شب کنار دریاچه زریوار کمپ کنی و صبح با صدای موج بیدار شوی، این مسیر دقیقاً برای توست.
از تهران که حرکت می‌کنی، تا اربیل دقیقاً ۹۱۳ کیلومتر راه داری. با یک توقف شبانه در مریوان و دو استراحت کوتاه برای چای و کشیدن نفس عمیق، کل سفر ۱۳ ساعت خالص رانندگی می‌شود؛ یعنی صبح ساعت شش تهران را بوسیدی، ساعت هفت شب توی ارگ اربیل چای به دست داری.
جزئیات مسیر این‌طور است: تهران تا سنندج ۴۹۰ کیلومتر اتوبان صاف، بعد سنندج تا مریوان ۱۳۰ کیلومتر جاده جنگلی پر از درختان بلوط. شب را همان‌جا کنار دریاچه زریوار می‌مانی؛ کرایه چادر یا کلبه چوبی شبی ۳۵۰ هزار تومان. صبح ساعت پنج بلند می‌شوی، نیم ساعت تا مرز باشماق راه داری. صف صبحگاهی فقط ۲۰ دقیقه طول می‌کشد چون گیت جدید باز شده. بعد از مرز، ۲۹۰ کیلومتر جاده کوهستانی تازه‌آسفالت تا سلیمانیه و دریاچه دوکان پیشِ رو داری؛ می‌تونی یک ساعت قایق‌سواری کنی و بعد یک ساعت و نیم دیگر تا اربیل برانی.
هزینه بنزین برای ۲۰۶ یا پراید حدود ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان، عوارض خروج نفری ۹۵۰ هزار تومان و پارکینگ شبانه اربیل ۷ هزار دینار. صبح زود حرکت کنی، تا ظهر کنار دریاچه دوکان ناهار کباب ماهی می‌خوری و غروب اربیل منتظر توست.
فقط یادت باشد صبح زود باشی؛ چون مرز باشماق ظهرها شلوغ می‌شود و ممکن است یک ساعت معطل شوی. حالا چمدان را ببند، پلی‌لیست کردی را آماده کن و بزن به جاده؛ ۱۳ ساعت بعد، اربیل با آغوش باز منتظر توست.
نزدیک‌ترین مرز ایران به اربیل عراق: تمرچین!
دوست عزیز، بیا دقیق روی نقشه با هم راه بیایم تا دیگه هیچ جای ابهام نماند.
وقتی از تهران حرکت می‌کنی و به پیرانشهر می‌رسی، تابلوی «مرز تمرچین ۱۵ کیلومتر» را می‌بینی. همین ۱۵ کیلومتر را که رد کنی، دقیقاً پشت گیت، تابلوی بزرگ «اربیل ۱۵۴ km» با فلش سبز روبه‌روت است. این عدد را خود پیشمرگه‌ها روی تابلو نوشته‌اند و گوگل مپ هم لحظه‌ای تأیید می‌کند.
حالا خود مسیر را قدم به قدم با هم برویم:
۱. گیت تمرچین – حاج‌عمران فقط ۱۵ کیلومتر پیچ‌های نرم جنگلی؛ ۲۰ دقیقه.
۲. حاج‌عمران – چومان ۳۰ کیلومتر جاده پهن کنار رودخانه؛ ۳۰ دقیقه.
۳. چومان – دره راوندوز ۴۵ کیلومتر تونل و پل جدید؛ ۴۵ دقیقه (آبشار ۹۰ متری سمت چپت برق می‌زند).
۴. راوندوز – شقلاوه ۴۰ کیلومتر دشت‌های طلایی؛ ۴۰ دقیقه.
۵. شقلاوه – اربیل ۲۴ کیلومتر اتوبان دوطرفه؛ ۲۵ دقیقه.
جمع کل: دقیقاً ۱۵۴ کیلومتر، ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه با سرعت ۵۵ کیلومتر. اگر یک جا توقف کنی و عکس بگیری، ۴ ساعت هم نمی‌شود.
وقتی رسیدی اربیل، اولین چیزی که می‌بینی مجسمه «مرد آزاد» وسط میدان است؛ یعنی دقیقاً ۱۵۴ کیلومتر را پشت سر گذاشتی و حالا وسط قلب کردستان ایستاده‌ای. حالا دیگه فقط بنزین بزن، دلارها را آماده کن و بزن به بازار!
هزینه واقعی ۱۴۰۴ (۴ نفر، ماشین شخصی)
بنزین: ۱.۲ میلیون عوارض مرز: ۸۰۰ هزار غذا و میان‌وعده: ۱ میلیون هتل ۳ شب: ۳ میلیون خرید استوک: ۵ میلیون جمع: ۱۱ میلیون (نفرى ۲.۷ میلیون!)
با اتوبوس VIP تهران–اربیل: نفری ۱.۱ میلیون، ۱۶ ساعت.
خرید رویایی در بازار استوک اربیل عراق
دوست من، وقتی ظهر رسیدی و خسته از جاده بودی، کافی است یک‌راست بروی بازار استوک اربیل عراق؛ جایی که دلارهایت ناگهان جادویی می‌شوند. کتونی آدیداس ۲۰۲۴ فقط ۵۰ دلار، مانتوی زارا ۲۵ دلار! نکته طلایی: دلار ببر، چونه بزن، فاکتور بگیر تا مرز راحت رد کنی.
امنیت مسیر: پیشمرگه ۲۴ ساعته همراهت!
اقلیم کردستان امن‌ترین نقطه عراقه. گیت‌های بازرسی فقط پاسپورت چک می‌کنند، لبخند می‌زنند و راهنمایی می‌کنند. ماشینت را شب هرجا پارک کنی، صبح سالمه. فقط شب دیروقت تنها نرو، مثل هر شهر بزرگ دیگه.
نکات طلایی که کاش زودتر می‌دونستم
گواهینامه بین‌المللی + پلاک زرد از کانون جهانگردی بگیر (۲ روزه). اینترنت ایرانسل تا اربیل آنتن می‌ده. دانلود اپ IRC اربیل برای تاکسی آنلاین (نفری ۳ هزار دینار). هتل آپارتمان کتاب کن، آشپزخونه داره، غذای ایرانی بپز. حتما بیمه مسافرتی بخر (۵۰ هزار تومان).
حالا نوبت توئه دوست مهربون! کدوم مسیر رو انتخاب کردی؟ تمرچین یا باشماق؟ توی کامنت بنویس تا راهنمایی‌ات کنم. گاز بده، اربیل منتظرته!
